3 / 18
Kükürt uygulaması ekimden birkaç hafta önce yapılabileceği gibi en uygun zaman tarlanın kışlık ekime hazırlanması esnasında (sonbaharda) yapılması daha doğrudur.Toprağa
serpme olarak verilen toz kükürt hemen toprağa karıştırılmalıdır.Toz kükürdün toprağa karıştırılması biraz güç olmakla birlikte, kükürt hafif nemli tarla toprağı ile veya kükürt
miktarı kadar iyi öğütülmüş ve elenmiş hayvan gübresi ile karıştırılarak kolaylıkla uygulanabilir.Toprak yüzeyinde karıştırılmadan bırakılan toz kükürt rüzgar yolu ile
uçuşabileceği gibi güneş enerjisinin etkisi ile de kükürt dioksit (SO
2
) gazı halinde havaya uçabilir.Element kükürt yerine demirsülfat (FeSO
4
7H
2
O), alüminyum sülfatAl2 (SO
4
)3,
sülfürük asit(H
2
SO
4
) gibi bileşiklerle de pH azalması meydana getirilebilse de elementel kükürdün meydana getirdiği etkiyi tam olarak elde etmek mümkün değildir.Bazı
gübrelerin de toprağın pH değerini az dahi olsa azalttığı bilinmektedir.Bunların başında amonyum sülfat, amonyum tiosülfat ve potasyum tiosülfat gibi gübreler
gelmektedir.Amonyum sülfattan dolayı pH azalması bünyesindeki sülfatta olmayıp amonyumun bakteriler tarafından nitrat azotuna dönüştürülmesindendir(Şekil-3).Ayrıca,
amonyumun bitki tarafından alınması esnasında bitki köklerinin kök rizosfer bölgesine hidrojen iyonu(H+) vermesindendir.
Azotlu gübre olarak amonyum sülfat uygulamasının toprağın pH değerini azaltması daha öncede belirtildiği gibi bitki besini olarak amonyum(NH4)+ iyonunun toprakta mevcut
azota bakterilerden nitrozomonas bakterisinin enzimatik reaksiyonu sonucu meydana gelen nitrit’in (NO
2
) yine toprakta mevcut nitrobakter’in enzimatik reaksiyonu sonucu
nitrat(NO
3
)-1 iyonu haline dönüştürülmesi esnasında açığa çıkan hidrojen (H)+ iyonu ile olmaktadır.Amonyum sülfatın bünyesinde bulunan sülfat nedeni ile pH düşmesi bu
şartlarda meydana gelmez.Amonyum sülfat gübresindeki amonyum iyonunun nitrat iyonuna dönüşmesi oranında toprakta az dahi olsa bir pH azalması meydana gelebilir.
Şekil 3. Amonyum sülfat gübresinin nitrifikasyona uğraması
Toprak pH değerinin azaltılmasında en ekonomik ve en etkili madde olan mikronize toz kükürdün atım kolaylığı nedeni ile granül hale getirilmiş olanının kullanılması toprak pH
değerinde bir azalma meydana
getirmez.Budurum bu konuda yapılmış olan bilimsel çalışmalarla belirlenmiştir.Tablo-2 de granül ve mikronize toz kükürdün toprağın pH
değerini azaltması üzerine etkileri görülmektedir.Tablo incelendiğinde granül kükürdün toprağın pH değerini azaltmadığı açık bir şekilde görülecektir.Toz kükürdün ise toprağın
sadece pH değerini azaltmakla kalmayıp toprağın elektriki geçirgenlik değerini(EC) arttırdığı
görülmektedir.Budurum doğal olup, meydana gelen pH azalması nedeni daha önce
yarayışsız formda olan bitki besin elementlerinin yarayışlı hale gelerek toprağın EC yükseltmesindendir.Toprakta görülen bu EC değerinde yükseltme özellikle yarayışsız forma
geçmiş olan fosfor ve mikro elementlerin(demir,mangan ve çinko gibi) yarayışlı hale geçmiş olmasındandır.
Tablo-2 Granül ve toz kükürdün toprakla pH değeri azalmasına etkisi